Wanneer mogen de kindsdelen worden uitbetaald door de langstlevende echtgenoot? Wat kan er in een testament worden geregeld? Hoe werkt dit fiscaal? Wat is goed om te checken?
Onlangs bij de rechter…
Alles naar de langstlevende echtgenoot.
20 jaar geleden is de vader van Thea overleden. Hij had een testament gemaakt op basis waarvan hij zijn gehele nalatenschap aan zijn echtgenote heeft toegedeeld (ouderlijke boedelverdeling). Volgens zijn testament zijn de kindsdelen opeisbaar:
- als de langstlevende echtgenoot (moeder) overlijdt;
- als de langstlevende echtgenoot hertrouwt zonder huwelijkse voorwaarden die een zogenoemde ‘koude uitsluiting’ (strikte scheiding van privévermogens) inhouden;
- als de langstlevende echtgenoot in staat van faillissement geraakt of surséance van betaling aanvraagt;
- als de langstlevende echtgenoot in de bijstand terechtkomt.
Kindsdelen uitbetalen
Moeder in verzorgingstehuis. Als moeder wordt opgenomen in een verzorgingstehuis, wordt Thea door de kantonrechter tot bewindvoerder benoemd. Omdat moeder een behoorlijk vermogen op haar bankrekening heeft staan, betaalt ze voor haar verblijf in het verzorgingshuis een hoge eigen bijdrage, zoals deze geldt op basis van de Wet langdurige zorg (Wlz). Thea wil daarom de kindsdelen inzake het overlijden van vader uitbetalen aan de drie kinderen. Aldus vermindert het vermogen van moeder en hoeft moeder dus een lagere eigen bijdrage te betalen. Om als bewindvoerder over dat geld te kunnen beschikken, heeft ze een machtiging nodig van de kantonrechter.
Geen toestemming rechter. Helaas geeft Rechtbank Noord-Holland (ECLI:NL:RBNHO:2020:6997) geen toestemming. In het testament van vader staat duidelijk wanneer de kindsdelen opeisbaar zijn. Dat is nu niet het geval. Het is niet in het belang van moeder om de kindsdelen nu uit te betalen, want daardoor vermindert haar vermogen. Dat ze door uitbetaling een lagere eigen bijdrage moet betalen, maakt dat niet anders.
Andere mogelijkheden
Het probleem met de kindsdelen had op drie manieren voorkomen kunnen worden.
Vader had in zijn testament kunnen toevoegen dat de kindsdelen ook opeisbaar zijn als de langstlevende echtgenoot voor diens (medische) verzorging of levensonderhoud een beroep moet doen op een overheidsvoorziening waarbij de hoogte van de uitkering, en daaraan gekoppeld de hoogte van de eigen bijdrage, afhankelijk is van het eigen vermogen. Tip. Check bestaande testamenten om te (laten) beoordelen of dat goed geregeld is.
Toen ze nog beschikkingsbevoegd was, had moeder zelf de kindsdelen kunnen uitbetalen. Want hoewel ze niet opeisbaar zijn, heeft de langstlevende echtgenoot altijd de bevoegdheid om de kindsdelen geheel of deels uit te betalen. Tip. Uitbetaling van de kindsdelen is aflossing van een schuld. Daarover hoeft dus geen schenkbelasting te worden betaald.
Toen ze nog wilsbekwaam was, had moeder een levenstestament kunnen maken met daarin een volmacht voor Thea om de kindsdelen uit te betalen. Machtiging van de kantonrechter was dan niet vereist.
Helaas voor de kinderen zijn deze mogelijkheden hier nu een gepasseerd station. Het is dus zaak om hier tijdig actie op te ondernemen.
Als langstlevende echtgenoot mag men altijd de kindsdelen geheel of gedeeltelijk uitbetalen. Uitbetaling van de kindsdelen is geen schenking, maar aflossing van een schuld. Daarover hoeft dus geen schenkbelasting te worden betaald.